Kuros

L: Kuros z Sunion   P: Kuros z Anawysos
L: ok. 600 r. p.n.e., P: ok. 540-530 r. p.n.e.
L: Metropolitan Museum of Arts w Nowym Jorku,
P: Muzeum Narodowe w Atenach.

Kuros (młodzieniec) – typ greckiego posągu przedstawiającego młodego nagiego mężczyznę, bardzo popularny w VII-V w. p.n.e. Ustawiony na grobie przedstawiał zmarłego, a w świątyni – boga. Mógł też być darem wotywnym dla bóstwa.

Rzeźby te są zwartymi, zamkniętymi, blokowymi bryłami o frontalnym ustawieniu. Postać w sztywnej, lekko wykrocznej pozie, statyczna. Dłonie zwinięte w pięści. Twarze bezosobowe, o ponadczasowej młodości. Przypominają kanon egipski, gdyż w okresie archaicznym Grecja uległa wpływom sztuki Egiptu i Bliskiego Wschodu. Wykonane są z miękkiego kamienia, marmuru i niekiedy z brązu. Posągi mają wysokość od kilkudziesięciu cm do ponad 3 m wysokości.

Do gromady kurosów nagrobnych należą oba dziś prezentowane. Pochodzą one ze starożytnego cmentarzyska niedaleko Anavyssos koło Aten.

Grecy wykonywali te posągi stosując z drobnymi zmianami egipski kanon rzeźbiarski. Świetnym tego przykładem jest widoczny z lewej kuros wyrzeźbiony około 600 r. p.n.e. Jak widzicie jego naturalnych rozmiarów ciało (wys. 1,85 m) jest mocno schematyczne i razi sztucznością.

Jednak to co w Egipcie przez tysiące lat nie zmieniało się prawie wcale, w Grecji przetrwało niebywale krótko. Widoczny z prawej kuros, przedstawiający najpewniej niejakiego Krojsosa, powstał zaledwie 60-70 lat później, a jest już dużo naturalniejszy. W miejsce posągu człowiekopodobnego mamy człowieka zaklętego w kamieniu. Jego poza jest jeszcze co prawda egipsko sztywna, ale do budowy ciała (wys. 1,94 m) i jego proporcji nie można już mieć większych zastrzeżeń.